Akdeniz veya Orta Doğu'da çekilmiş birçok tatil fotoğrafında beyaz çatılı açık renkli binalar bulunan bir kentsel peyzaj görülür. Bunlar, binlerce yıllık geleneksel mimari özelliğe sahiptir ve bu çatılar aslında soğuk çatılardır. Soğuk çatılar, yaz mevsiminde iç mekân sıcaklıklarını azaltmanın en uygun maliyetli yollarından biri olmasına rağmen, batı mimarisinde henüz yaygın şekilde benimsenmemiştir. Bu makalede, soğuk çatıların nasıl işlev gördüğünü ve güneş ışığı yansıtma endeksi ile enerji verimliliklerinin nasıl ölçüleceğini göreceksiniz.
Yansıtma Özellikli Çatılar Nasıl İşlev Görür?
Yansıtma özellikli çatılar, özel niteliklere sahip malzemelerle kaplandığı için güneş ışığını yansıtabilme ve ısıyı geri itme özelliğine sahiptir. Bu çatılar tipik olarak beyaz çatılardır ve kentsel ısı etkisini azaltarak çevresindeki mikro iklimüzerindeki termal etkiyi en aza indirgerler. Modern serin çatılar arasında uzun bir kullanım ömrü süresince çok çeşitli faydalar sağlayan, yüksek derecede yansıtıcı termoplastik ve sıvı uygulamalı membranlar yer almaktadır.
Aşağıdaki görselde geleneksel bir düz çatıya (solda) ve beyaz bir membran ya da kaplama malzemesiyle kaplı bir soğuk çatıya (sağda) gelen güneş ışığının enerji akışı gösterilmektedir.
Yansıtma Özellikli Çatıların Etkinliği 3 Ana Gösterge ile Ölçülür:
GÜNEŞ IŞIĞI YANSITMA ÖZELLİĞİ (SR)
Bir malzemenin görünür ve görünmez solar radyasyon (kızılötesi ve morötesi) yansıtma kabiliyeti güneş ışığı yansıtıcılığı veya albedo olarak bilinir. Güneş ışığı yansıtma özelliği, siyah yüzeylerde 0 ile beyaz yüzeylerde 1 aralığındadır. Beyaz yüzeyler yüksek derecede güneş ışığı yansıtıcılığı ve düşük derecede emiciliğe sahipken siyah yüzeyler düşük derecede güneş ışığı yansıtıcılığı ve yüksek derecede emiciliğe sahiptir.
TERMAL YAYIM (IE):
Bir yüzeyin kızılötesi (ısı) aralığında termal radyasyon yayım kabiliyeti termal yayım olarak bilinir. Termal yayım, malzemenin türüne göre 0 ila 1 aralığında değişir. Yayım yükseldikçe yüzey sıcaklığı azalır. Metal üzerindeki kaplamalar, polimerik sentetik yüzeylerden daha az yayıma sahiptir.
GÜNEŞ IŞIĞI YANSITMA ENDEKSİ (SRI):
Güneş ışığı yansıtma endeksi (SRI), bir çatı kaplama malzemesinin güneş enerjisini yansıtma kabiliyetini ifade eder. Bu endeks, standart bir siyah rengin (0,05
güneş ışığı yansıtıcılığı, 0,90 yayım) 0 değerine sahipken standart bir beyaz rengin (0,80 güneş ışığı yansıtıcılığı, 0,90 yayım) 100 değerine sahip olması şeklinde tanımlanır. SRI değeri arttıkça bir malzeme bir soğuk çatıda kullanım için daha uygun olacaktır. SRI değerleri 100'ü dahi aşabilir. SRI değerleri, ASTM E 1980 “Yatay ve Düşük Eğimli Opak Yüzeylerin Güneş Işığı Yansıtma Endeksinin Hesaplanması” standardında tanımlanan SR ve IE değerleri kullanılarak hesaplanır. Benzer bir Avrupa standardı 2017'de yayınlanmıştır: “EN 17190 Su geçirmezliğe yönelik esnek levhalar – Güneş Işığı Yansıtma Endeksi.”
Bazı Tipik Yansıtma Özellikli Çatı Renkleri ve Başlangıç SRI Değerleri
Yansıtma Özellikli Çatılar ve Yeşil Bina Belgelendirme Sistemleri
Yansıtma özellikli çatıların faydaları ve toplum, çevre ve bina sahipleri için ifade ettikleri değerler, Leadership in Energy and Environmental Design (LEED) gibi yeşil bina belgelendirme sistemlerince tanınmaktadır.
LEED, dünyanın en çok bilinen ve en büyük yeşil bina belgelendirme sistemidir. Bu kuruluş, bir binanın sürdürülebilirlik performansını artıracak stratejiler kullanılarak tasarlandığını ve inşa edildiğini belirten bir üçüncü taraf doğrulaması sağlar.
LEED v4 en son sürümdür.Bu sistem,LEED kredisi kazanabilen yeni binalarda ve renovasyon projelerinde kullanılan çatı kaplama sistemleri için çeşitli seçenekler sunar:Enerji verimliliğine sahip çatı kaplaması, su akış yönetimi ve yenilenebilir enerji, dikkate alınan önemli hususlardır.
Bir yansıtma özellikli çatı sistemi kullanımıyla,LEED v4 protokolünün Saha Sürdürülebilirlik kategorisinde (SS) Kredi 5, Opsiyon 1 "Isı adası etkisi – Çatı kaplaması" elde edilebilir.
Sika'nın Katılım Sağladığı, Yansıtma Özellikli Çatılar Alanındaki Uluslararası Dernekler
Yansıtma Özellikli Çatı Derecelendirme Konseyi (Cool Roof Rating Council - CRRC),1998'de ABD'de kurulmuş, kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Bu kuruluş, bir ürün derecelendirme programı geliştirmiş olup, bu program kapsamında şirketler çatı kaplama ürünlerini radyasyon özelliği değerleriyle etiketlendirebilmektedir. CRRC, ölçülen radyasyon özelliği değerlerini Derecelendirilmiş Ürünler Dizininde listeler. www.coolroofs.org adresinde daha ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Avrupa Yansıtma Özellikli Çatıları (European Cool Roofs - ECRC), CRRC'nin Avrupa'daki karşılığıdır. 2011 senesinden beri faaliyet göstermektedir. www.coolroofcouncil.eu adresinde daha ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. Bu kuruluş da bir Derecelendirilmiş Ürünler Dizini tutar.
Yansıtma özellikli çatı uygulamaları için uygun Sika ürünlerine Soğuk Çatı Derecelendirme Konseyi ve Avrupa Yansıtma Özellikli Çatıları’nın kamuya açık Derecelendirilmiş Ürünler Dizinlerinden ulaşılabilir.
Yazar
Heinz Meier
Sistem Mühendisi
Solar Çatı / Çatı Sürdürülebilirliği
Çatı Yalıtımı Hedef Pazarı
Sika Services AG